يادداشت‌ها و توضيحات

گر چه امر ازدواج در کتاب مستطاب اقدس نازل گرديده، ولی به صريح بيان حضرت بهاءاللّه اين حکم واجب نيست (سؤال و جواب، فقره ۴۶). حضرت ولىّ امراللّه نيز در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته می فرمايند که ازدواج به هيچ وجه از واجبات نيست و اتّخاذ تصميم در باره تأهّل و يا تجرّد مآلاً به افراد راجع است. اگر شخصی برای اختيار همسر مناسب مدّتی طولانی صبر نمايد و يا به کلّی مجرّد بماند نبايد تصوّر نمود که آن شخص به مقصد غائی حيات خويش که اصولاً امری است روحانی واصل نگرديده است.
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۳

در توضيح اين حکم حضرت ولىّ امراللّه در توقيعی که حسب الامر مبارک صادر گشته چنين می فرمايند:
جمال اقدس ابهی صريحاً می فرمايند که شرط لازم برای ازدواج بهائی تحصيل رضايت والدينی است که در قيد حيات باشند. اين شرط واجب الاجرا است چه والدين بهائی باشند چه نباشند، چه بين آنان سالهای متمادی طلاق واقع شده باشد چه نشده باشد. حضرت بهاءاللّه اين حکم محکم را نازل فرمودند تا بنيان جامعه انسانی استحکام پذيرد و روابط خانوادگی پيوندی بيشتر يابد و سبب شود که در قلوب فرزندان حسّ احترام و حق شناسی نسبت بوالدينشان که آنان را جان بخشيده و روانشان را در سير جاودانی به سوی خالق متعال رهسپار ساخته‌اند ايجاد گردد. (ترجمه)
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۵

موارد عمده مربوط به پرداخت مهريّه در جزوه ﴿تلخيص و تدوين حدود و احکام﴾، قسمت د، ١-١٠-١-٣ تا ۵-١٠-١-٣ خلاصه شده. حکم مهريّه و جزئيّات آن در کتاب مبارک بيان نازل شده است.
مهريّه بايد از طرف داماد به عروس پرداخت گردد. ميزان آن برای اهل مدن نوزده مثقال طلای خالص و برای اهل قری نوزده مثقال نقره است (يادداشت شماره ٩۴). حضرت بهاءاللّه می فرمايند که اگر در هنگام عقد داماد قادر نباشد که مهريّه را تماماً به عروس ادا کند، مأذون است قبض مجلس رد نمايد (سؤال و جواب، فقره ۳٩).
با ظهور جمال مبارک بسياری از عقايد و آداب و رسوم متداوله من جمله مسئله مهريّه تغيير يافته و معانی جديدی به خود گرفته است. پرداخت مهريّه از عادات کهنه در بين بسياری از جوامع و فرهنگها است که به اطوار مختلفه اجرا می شود. در بعضی از ممالک مهريّه از طرف پدر و مادر عروس به داماد پرداخت می گردد، در بعضی ممالک ديگر مهريّه را داماد به پدر و مادر عروس می پردازد، که آنرا "شير به" می گويند. در هر دو حال مبلغ پرداختی معمولاً معتنابه است. حکم جمال قدم اين رسوم متنوّعه را از ميان برداشته و مهريّه را به عنوان رمزی يعنی هديه‌ای با ارزش محدود و معيّن مقرّر فرموده که از طرف داماد به عروس تسليم ميگردد.
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۶

حضرت بهاءاللّه می فرمايند که تعيين ميزان مهريّه به اعتبار توطّن زوج است نه زوجه (سؤال و جواب، فقره ۸٧ و ۸۸)
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۶

در پاسخ به سؤالی در باره مهريّه حضرت بهاءاللّه می فرمايند:
و در مهر هم آنچه در بيان نازل شده مجری است و ممضی. ولکن در کتاب اقدس ذکر درجه اولی شده و مقصود نوزده مثقال نقره است که در باره اهل قری در بيان نازل شده و اين احب است عنداللّه اگر طرفين قبول نمايند که مقصود رفاهيّت کل و وصلت و اتّحاد ناس است. لذا هر چه در اين امورات مدارا شود احسن است... بايد اهل بهاء با کمال محبّت و صفا با يکديگر معامله و معاشرت نمايند و در فکر منافع عموم باشند خاصّةً دوستان حقّ.
حضرت عبدالبهاء در لوحی به طور اختصار بعضی از عواملی را که بايد برای تعيين ميزان مهريّه منظور شود بيان فرموده‌اند. واحد مذکور در لوح ذيل جهت پرداخت مهريّه معادل است با نوزده مثقال. چنانچه می فرمايند:
اهل مدن بايد طلا بدهند و اهل قری فضّه. و اين بسته به اقتدار زوج است. اگر فقير است يک واحد می دهد و اگر اندک سرمايه دارد دو واحد می دهد. اگر با سر و سامان است سه واحد می دهد، اگر از اهل غنا است چهار واحد می دهد و اگر در نهايت ثروت است پنج واحد می دهد. فی الحقيقه بسته به اتّفاق ميان زوج و زوجه و ابوين است. هر نوع در ميان اتّفاق حاصل شود مجری گردد.
در همين لوح مبارک حضرت عبدالبهاء اهل بهاء را توصيه می فرمايند که اسئله خويش را در باره اجرای اين حکم به بيت العدل اعظم ارجاع نمايند. چنانچه می فرمايند: اين احکام فی الحقيقه راجع به بيت العدل عمومی است که شارع است... احکام و تفرّعاتی که در کتاب اللّه مصرّح نيست بيت عدل تشريع نمايد.
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۶

حضرت بهاءاللّه در مورد زوجی که سفر نمايد و همسرش را از تاريخ مراجعتش مطّلع نسازد و خبری از او به همسرش نرسد و مفقود الاثر گردد می فرمايند که اگر او امر کتاب اقدس را شنيده باشد زوجه بايد يک سال تمام تربّص نمايد و بعد اختيار ازدواج و يا تجرّد با او است. و اگر شخص امر کتاب را نشنيده باشد زوجه بايد صبر نمايد تا خبری از شوهرش به او برسد (سؤال و جواب، فقره ۴).
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶٧

در صورتی که زوج در موعد مقرّر مراجعت ننمايد و يا همسرش را از تأخير در مراجعت مطّلع نسازد، زوجه مختار است پس از نه ماه اصطبار مجدّداً ازدواج نمايد، امّا ارجح آن است که مدّتی بيشتر صبر نمايد (برای اطّلاع از تقويم امری به يادداشت شماره ١۴٧ مراجعه شود). جمال اقدس ابهی می فرمايند که در چنين مواردی اگر خبر موت يا قتل زوج به او برسد، زوجه بايد نه ماه صبر نمايد و پس از آن در امر ازدواج مختار است (سؤال و جواب، فقره ۲٧). حضرت عبدالبهاء در لوحی توضيح می فرمايند که مسئله خبر موت يا قتل زوج و مکث نه ماه اين تعلّق به غائب دارد نه به زوج حاضر.
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶٧

حضرت بهاءاللّه می فرمايند: مقصد از معروف در اين مقام اصطبار است (سؤال و جواب، فقره ۴)
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶٧

جمال اقدس ابهی ميزان عدالت را حسن شهرت در بين عباد معيّن ميفرمايند. بر طبق بيان مبارک لازم نيست شهود از اهل بهاء باشند چنانچه می فرمايند: شهادت عباد اللّه از هر حزبی لدی العرش مقبول (سؤال و جواب، فقره ٧٩).
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶٧

امر طلاق در آئين بهائی شديداً مذموم است ولی در صورتی که بين زوج و زوجه کدورت و کراهت به ميان آيد طلاق پس از طيّ يک سال کامل مجاز است. زوج موظّف است که احتياجات مالی همسر و فرزندان خود را در مدت يک سال اصطبار تأمين نمايد و در عين حال طرفين مکلفند که به رفع اختلافات خود بکوشند. حضرت ولىّ امراللّه می فرمايند که حقوق طرفين در تقاضای طلاق مساوی است و هر طرف که طلاق را قطعيّاً لازم داند می تواند تقاضا نمايد.
در رساله ﴿سؤال و جواب﴾ حضرت بهاءاللّه مسائلی چند مربوط به سنه اصطبار را مشروحاً بيان فرموده‌اند. موارد مصرّحه عبارتند از شرايط برگزاری سال تربّص (سؤال و جواب، فقره ۱۲)، تعيين ابتدای سنه (فقرات ۱٩ و ۴٠)، شرايط اصلاح فيما بين زوج و زوجه (فقره ۳۸)، وظيفه شهود و بيت العدل محلّی (فقرات ٧۳ و ٩۸). بيت العدل اعظم می فرمايند که وظايف شهود در مورد طلاق در اين ايّام بر عهده محافل روحانيّه است.
جزئيّات حکم طلاق در جزوه ﴿تلخيص و تدوين حدود و احکام﴾، قسمت د، ١-٢-٣ تا ٩-٢-٣ خلاصه شده است.
- مصدر: كتاب اقدس - بند ۶۸